Odkryj mindfulness w biznesie, czyli jak walczyć z chronicznym stresem

Freedom Nieruchomości zostało partnerem pierwszej ogólnopolskiej Kampanii Odkryj Mindfulness w biznesie. Jej pomysłodawczyni, Karolina Kosobudzka, opowiada o swojej drodze do odkrycia mindfulness oraz korzyściach wynikających z regularnej praktyki. Wyjaśnia, dlaczego mindfulness to tak potężne narzędzie w kontekście redukcji stresu i przeciwdziałania wypaleniu zawodowemu.

Pierwsza edycja ogólnopolskiej kampanii “Odkryj mindfulness w biznesie” to akcja, podczas której zwracasz uwagę pracodawców na głęboki problem, z jakim mierzą się ich pracownicy – o jakim problemie mowa?
O chronicznym stresie. Wszyscy wrzuciliśmy ten termin do codzienności. Powtarzamy sobie, że “przecież każdy się stresuje”, że “przecież to normalne, że “nic z tym nie można zrobić”. I to jest moment, w którym głośno mówię “nie”. Chroniczny stres nie jest zdrowy i nie powinien być traktowany jako “normalność”. Podczas Kampanii dotykamy także kolejnego obszaru- zdrowia psychicznego, o którym też się za bardzo nie mówi. Na przykład, o depresji, która objawia się m.in. obniżoną motywacją i brakiem chęci do działania. Nie mówi się też o wypaleniu zawodowym, na które jedyną poradą będzie: “po prostu odpocznij, jedź na urlop”. A problem jest znacznie głębszy. Praktycznie 60% badanych osób (według statystyk zdrowia psychicznego i stresu w Europie) twierdzi, że przynajmniej raz w ciągu ostatnich dwóch lat miało objawy wypalenia zawodowego. Prawie 40% badanych twierdzi, że ich poziom stresu znacząco wzrósł po pandemii.

Jakie obawy mogą świadczyć o tym, że przeżywamy chroniczny stres?
Mogą to być objawy, których w ogóle początkowo nie wiążemy ze stresem. Przykładowo: zaburzenia odżywiania, zaburzenia libido, zaburzenia systemu immunologicznego i częste infekcje, zaburzenia snu, brak możliwości relaksu albo relaks dostępny tylko wtedy, gdy sięgniemy po alkohol. Często nie łączymy tego w ogóle ze stresem. Wydaje nam się, że to normalne, że wszyscy tak mają. Problem jest głęboki i niestety sam się nie rozwiąże.

Więcej na temat kampanii: Odkryj mindfulness w biznesie

Żyjemy za szybko, chcemy za dużo?
To na pewno jedna z przyczyn. Kulturowo i społecznie wymaga się od nas, żebyśmy pędzili. Myślimy, że musimy mieć więcej, że musimy mieć lepiej, że powinniśmy gdzieś dalej dążyć. Do tego dochodzą niezależne od nas czynniki: tempo życia i globalne zmiany, które powodują dużą dozę niepewności i stresu. Ciągłe zmiany sprawiają, że nie jesteśmy w stanie się zrelaksować. Zawsze jesteśmy gotowi do działania. Dodatkowo istnieją duże oczekiwania i zobowiązania, którym musimy sprostać. To może być zapewnienie sobie jakiegoś statusu bądź standardu życia, który uznajemy za sukces. Większości tych czynników nie jesteśmy w stanie wyeliminować. Jednak możemy się nauczyć, jak na nie odpowiadać inaczej, jak sobie z nimi poradzić spokojniej.

I to bezpośrednio wiąże się z celem twojej kampanii?
Dokładnie. Czynniki zewnętrzne, takie jak tempo życia, raczej się nie zmienią. Życie będzie coraz bardziej intensywne. To, co możemy zrobić, to wspierać samych siebie. Narzędzia do tego oferuje nam mindfulness, czyli trening z zakresu uważności. Dzięki mindfulness możemy nawiązać inną relację z tym, co dzieje się dookoła nas. Możemy powiedzieć “stop”, nie musimy automatycznie podążać za standardowym schematem bodziec-reakcja. Mindfulness pozwala nam na dokonanie wyboru, jak chcemy reagować w trudnych sytuacjach. To niezwykle skuteczne i potężne narzędzie w kontekście redukcji stresu i napięcia. Uczymy się nowej perspektywy w relacji z trudnościami oraz powracania do balansu po ich przejściu. W skrócie mindfulness uczy nas samoregulacji emocji i rezyliencji.

Szkoda, że temat zdrowia psychicznego nie jest jednym z poruszanych w podstawowym procesie edukacji.
To pokłosie pewnego marginalizowania zdrowia psychicznego. Mamy idealny moment, żeby głośno mówić o tym, że zdrowie psychiczne jest ważne, że można się nauczyć odpowiednich technik, dzięki którym można o siebie zadbać. To jest optymistyczna informacja: tego naprawdę można się nauczyć. A wtedy będziemy mieć mniej przypadków depresji, wypalenia zawodowego, chorób na tle stresu czy trudności w relacjach.

Jak chroniczny stres wpływa na nas jako na pracowników?
Daje poczucie braku wydajności. Doprowadza do stanu przeciążenia, przepracowania. W takim stanie jesteśmy ciągle w aktywnej funkcji układu współczulnego, czyli układu, który odpowiada za trzy reakcje stresowe: walkę, ucieczkę albo zamrożenie. Czasem to się objawia tym, że jesteśmy zbyt mocno pobudzeni albo wręcz wycofani. Możemy poczuć paraliż i nie mamy możliwości ocknąć się z marazmu, czyli nie jesteśmy w stanie się skoncentrować. Mocno odbija się to na naszej kreatywności i produktywności. Czasem w ogóle nie jesteśmy w stanie zmotywować się do zrobienia zadania, które jest przed nami, bo po prostu nasz organizm jest w stanie, który mówi “przetrwaj”, a nie “bądź kreatywny”. I potem się jeszcze za to obwiniamy. A my przecież dosłownie walczymy o przetrwanie! To ogromny wysiłek! Więc jak mamy wymyślać rozwiązania skomplikowanych problemów w tej sytuacji?

A konsekwencje dla pracodawcy to…
Nie zdajemy sobie sprawy, ile decyzji podejmowanych w takim stanie, wpływa później na ogromne koszty pracodawcy. Za każdą złą albo nieprzemyślaną decyzją idą przecież koszty. Nie chodzi tylko o to, żeby zawsze pracownik był “super kreatywny” i wymyślał nowe rzeczy. On powinien potrafić spojrzeć na problem z szerszej perspektywy, znaleźć rozwiązania, które nie są oczywiste. Do tego potrzebny jest sprawny, rześki umysł.

Jak można się samoregulować w pracy?
Skuteczne są techniki oddechowe oraz krótkie sesje medytacyjne. Pozwalają uspokoić układ nerwowy i oczyścić myśli. Dziesięć minut przerwy może nam zaoszczędzić godzinę bezmyślnego wpatrywania się w komputer czy przeskakiwania po stronach internetowych. Business Insider opublikował badanie, z którego wynika, że przez ponad 5 godzin w tygodniu jesteśmy zupełnie niezdolni do pracy, będąc na swoich stanowiskach. Czyli fizycznie jesteśmy w pracy, ale po prostu udajemy, że pracujemy. Nie jesteśmy zaangażowani w wykonywanie zadań. Dlatego warto wprowadzać momenty mindfulness, bo mogą one zaoszczędzić kolejne bezproduktywne godziny.

Jak długotrwałe praktykowanie mindfulness może wpływać na zmiany strukturalne w mózgu?
Tak, jak wynika z wielu badań dotyczących praktyki mindfulness, wpływa ona na mózg w kontekście neuroplastyczności, czyli zmian strukturalnych w mózgu. Z takich ciekawszych obszarów, na które wpływa mindfulness, można wskazać na płat przedczołowy, który odpowiada za logiczne myślenie, za analizę problemu, za decydowanie i mierzenie konsekwencji tych decyzji. To, co stanowi o nas jako o człowieku, zawarte jest w płacie przedczołowym. Medytacja mocno go wzmacnia. Ponadto wpływa na hipokamp, obszar, który odpowiada za pamięć. U osób, które medytują od lat i u tych, które tego nie robią, jest duża różnica w zagęszczeniu szarej materii w tym obszarze.

Jak widać, mindfulness niesie za sobą masą korzyści na wielu polach.
To nauka rezyliencji, innej relacji z trudnościami. Nauka przywracania balansu. A także akceptacji tego, że życie nie jest idealne. Będziemy się mierzyć z problemami i trudnościami, w końcu praktyka nie jest panaceum na całe zło. Jednak dzięki niej będziemy mieć zupełnie inną relację z tym, co nam się przytrafia. Jest to możliwe dzięki zbudowaniu szerszej perspektywy na dany problem. Docenieniu tego, co mamy i zaprzestaniu pogoni w życiu.

Czy fakt, że zajęłaś się praktyką mindfulness, wynika z twoich osobistych doświadczeń?
Tak, w 2018 roku przeszłam przez wypalenie zawodowe. Odeszłam wtedy z pracy w korporacji. Objawy wypalenia zawodowego często są nieoczywiste i mogą powodować, że ludzie się obwiniają za swój stan – i ja też przez to przeszłam. Obwiniałam się, że być może jest to dla mnie zbyt wysokie stanowisko, że się do tego nie nadaję. Próbowałam więc znaleźć wsparcie i coś, co pokaże mi pewne sprawy w zupełnie nowym świetle. Mindfulness był dla mnie ogromnym wsparciem w tamtym trudnym czasie i nadal nim jest każdego dnia. Dlatego bardzo osobiście czuję potrzebę, aby wrócić do środowiska korporacyjnego z narzędziami, które działają i wspierają. Być może ktoś dzisiaj potrzebuje ich tak bardzo jak ja wtedy…

Wróćmy do objawów wypalenia zawodowego – jakie były u ciebie?
Przede wszystkim całkowity spadek motywacji. Przestałam widzieć sens tego, co robię. Były to stany, które w jakimś stopniu można porównać do depresji, choć na pewno nie była to choroba. Ja nie potrafiłam już w żaden sposób identyfikować się z tym, co robiłam. Robiłam rzeczy bez wiary, motywacji, żadnego przekonania. Stąd wynikła decyzja o tym, żeby odejść z pracy. Chciałam o siebie zadbać i sprawdzić, co się ze mną dzieje. Co do objawów, które często obserwuję w innych przypadkach wypalenia zawodowego, to mogą być to: mała elastyczność na zmiany (każdy projekt jest od razu podkopywany) oraz spadek motywacji, który objawia się wręcz cynizmem. Jeśli tylko pojawia się nowy projekt, to osoba z wypaleniem zawodowym nie przyjmie go w entuzjastyczny sposób. Często też pracownicy chodzą na zwolnienia albo nie pojawiają się w ogóle w pracy. Mogą temu towarzyszyć również problemy alkoholowe czy częste konflikty zarówno w pracy jak i prywatnie.. Naprawdę objawów może być wiele. Jeśli tylko pojawiają się u nas zachowania lub samopoczucie, które zaczyna nas niepokoić, warto się temu przyjrzeć.

A następnie zastosować metody mindfulness?
Pamiętajmy, że mindfulness jest formą prewencji. Jeśli dzieje się z nami coś już bardzo niedobrego, a zmiany związane z wypaleniem zawodowym lub innym kryzysem zaszły zbyt daleko, to sama praktyka to za mało. Warto wtedy sięgnąć po inne formy wsparcia, w tym terapię. Mindfulness wprowadzony w odpowiednim momencie chroni nas przed doprowadzeniem się do tych zbyt trudnych stanów. Gdy już się pojawią, trzeba działać szerzej. Jednym z partnerów kampaniii jest fundacja “Terapia to nie wstyd”, która promuje wiedzę na temat terapii i innych form wsparcia zdrowia psychicznego. Natomiast mindfulness poza formą prewencji może być dodatkowym wsparciem już w leczeniu. Tak samo jak zajęcia jogi, które angażują ciało do rozluźnienia i odpuszczenia. Opcji radzenia sobie z wypaleniem zawodowym i innymi kryzysami jest wiele – warto po prostu nie przeoczyć sygnałów, że dzieje się coś niedobrego.